Arangkada of Leo Lastimosa for October 15, 2010

        Uwan o dili?


    Usa ka gabii sa niaging semana, samtang nanghangad mi sa langit tungod sa labihang dugdog ug kilat human sa panihapon, nangagpas ang akong asawa nga mosunod ang kusog nga bunok sa uwan.  Gitan-aw nako ang ngilit sa langit ug dagat sa Mactan, nga bantang kaayo sa among bay, ug ako siyang giingnan nga di mouwan.
    Doktora ang akong asawa, magsisibya ko.  Pulos mi way hibangkaagan sa pagtag-an sa kahimtang sa panahon.  Apan duna koy gamayng bentaha.  Usa ka higayon nga nakakuyog ko sa mga mangingisda, ila kong giingnan nga kon puwa ang langit inigka gabii, mouwan; apan kon dili, way uwan.  Pagmata namo pagka buntag, uga ang among nataran.  Inanayng nakumbinser ang akong asawa sa akong bag-ong katakos.

-o0o-

    Naglaraw kong sublion ngadto ni bisan kinsang maminaw ang pagtulon-an nga akong nakuha gikan sa mga mananagat.  Kon tigpaminaw ka sa Arangkada sa DYAB Abante Pa, Bisaya, nahadlok kong gipul-an ka na sa akong pagbalik-balik ini matag higayon nga mahisgutan ang uwan.
    Hangtod nga nakabasa ko sa karaan na kaayong sinuwat nga nagkanayon, "Red sky at night, sailor's delight. Red sky in morning, sailor's warning."  Nasayop ba lang ang mga mangingisda pagsabot sa tambag sa katiguwangan?  O mas kasaligan ang aktuwal nilang kasinatian?

-o0o-

    Ang Library of Congress sa Estados Unidos (loc.gov) niluwat og siyentipikong katin-awan sa karaang panultihon:

• Kon puwa ang langit sa gabii, ang amag sa nisawop nga adlaw nisihag sa baga nga abog.  Nagpasabot ni nga kalma ang hangin gikan sa kadapan ug busa maayo ang kahimtang sa panahon.
• Kon puwa ang langit sa adlawan, ang sidlak sa adlaw nisihag sa baga nga abog nga nilabay gikan sa kasadpan.  Nagpasabot ni nga dunay daotang panahon nga nagpaignon sa silangan.  Ang puwa nga langit nagkahulogan nga daghang tubig ang nagyungyong sa kawanangan.  Busa dako ang kahigayonan sa uwan.

-o0o-

    May ikumpisal bitaw ko nimo (hinaot di kabasa ining akong asawa):  May mga higayon nga puwa ang langit apan way uwan; may mga gabii sab nga ataon ang kangitngit, apan sundan sa kusog nga bunok sa uwan.  Maong wa na kong kaseguro.  Tingalig akoy nasayop og paminaw sa mga mangingisda.  O naandan na to nilang tiaw nga ako lang gi-seryuso.
    Maayo na lang kay ang Pagasa utrong di kaseguro mag-uwan ba o di.  Maong kasagaran sa ilang pangagpas magkanayon gyod nga, "maayo ang kahimtang sa panahon gawas sa pat-ak pat-ak nga pag-uwan ug pagpanugdog."  Bisan gitaktak na si Pagasa administrator Prisco Nilo, ug bisan nipasalig nang Malakanyang nga mas subsob nang luwatan nga weather bulletins, multiple choice lang gihapon ang mga forecast sa Pagasa.  Ma-puwa o di ang langit, tuohan ang mga mangingisda o di, di ni maayong timaan sa umaabot.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com