PABUROT SA KEMIKAL
Nganong bisan sa pasidaan sa mga opisyal sa Department of Health nga ang fogging operations gawas nga di epektibo batok sa dengue makadaot hinuon sa panglawas sa mga molupyo magpaugat man gihapon ang lokal nga mga opisyal pagdangop ning taphaw nga paagi pagsumpo sa mga lamok nga nagda sa makamatay nga sakit?
Lisod tuohan nga gusto sila nga sa di pa mangamatay ang ilang mga molupyo—labi nang inosenteng mga bata—sa dengue mangasakit una sila sa makadaot nga kemikal. Mas sayon tuohang wa sila magtagad sa sangpotanan sa ilang gibuhat. Mas mahinungdanong moburot ang ilang bolsa sa transaksiyon nga ilang gisudlan.
-o0o-
Ang labing epektibong paagi paglikay ug pagsumpo sa dengue mao ang pagpanlimpiyo sa palibot: Ang tukmang paghipos sa basura, pagyabo sa tanang nagluoy nga tubig—gikan sa biyang ligid sa gawas ngadto sa napasagdan nga mga butanganan sa buwak sud sa bay—ug pagpangitag lutsanan sa nabara nga mga kanal.
Gitudlo sab ni sa mga eksperto. Di lang ngadto sa mga molupyo kon dili labi na sa mga politiko. Apan nganong samtang ang mga molupyo inanay nang nakat-on, ang mga politiko padayon man nga nagpaugat? Nga wa man untay gasto, gawas sa pagpasingot, ang pagpanlimpiyo? Sukwahi sa mga kemikal nga gamiton sa fogging nga mobalor og minilyon ka pesos?
-o0o-
Sama sa naandan, kuwarta na ba say hinungdan sa pagpamugos sa mga politiko sa fogging? Tungod ba kay mas dako ang komisyon nga ilang makuha kon magpapating pagpangompra sa mga kemikal kay sa pagpamalit og mga silhig? Kon 10% ray ikapon, labing menos kaliboan ka pesos ang ilang masuyop gikan sa mga transaksiyon sa mga kemikal. Sensiyo ray mapunit gikan sa mga silhig.
Kon pamolitika ang hinungdan—kay mas agresibong tan-awon ang fogging kay sa pagpanilhig lang—giangin sa kabuang sa mga politiko ang katawhan. Pinaagi sa pagpaburot sa mga lider sa ka-epektibo sa dengue, mahimong mataligam-an sa katawhan ang pagpanlimpiyo ug mas mameligro na hinuong mangamatay sa dengue.
-o0o-
Gusto kong motuo nga pipila ray nagpabadlong. Ang kasagaran tarung apan wa lay kaisog pagbaraw sa nagbinuang. Maong kon duna pa silay nahibilin nga kaligdong, ug kon ang COA ug Visayas Ombudsman may pagpakabana pa sa ilang katungdanan, hinaot nga ilang sublion ang tanang mga transaksiyon sa pagpamalit og mga kemikal batok sa dengue.
Nahadlok ko nga ilang makaplagan nga managsama rang mga kemikal nga gipangompra—pulos makahilo sa mga molupyo apan pikatan lang sa mga lamok—managsama rang suppliers ug managsama rang komisyon nga gipadangog sa mga transaksiyon. Ug kon daghan pang nahibilin nga kemikal, kay wa pa mahurot paghugaw sa palibot, magpakatakos ko pagsugyot nga ipasuyop sa mga politiko nga lamurok na kaayog mga panudlanan. [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com
